ภาวะการแพ้กลูเตน และโรคเซลิแอค กับ เด็กออทิสติก

ภาวะการแพ้กลูเตน และโรคเซลิแอค กับ เด็กออทิสติก

กลูเตนคืออะไร?
กลูเตนคือโปรตีนที่พบในข้าวสาลี ข้าวบาร์เลย์ ข้าวไรย์ และมอลต์
ใช้เป็นสารเพิ่มความหนืด รสชาติ หรือความคงตัวในอาหาร
แม้ข้าวโอ๊ตจะไม่มีกลูเตนโดยธรรมชาติ แต่เสี่ยงปนเปื้อน จึงมักแนะนำให้หลีกเลี่ยง
อาหารที่มักมีกลูเตน ได้แก่ พิซซ่า แครกเกอร์ พาสต้า คุกกี้ ขนมปัง เบเกิล และเบียร์
 
โรคเซลิแอค (Celiac Disease) ส่งผลกระทบต่อประชากรราว 1% ซึ่งถือว่าเป็นโรคที่พบได้บ่อยพอสมควร อย่างไรก็ตาม เชื่อว่าผู้ที่เป็นโรคนี้จำนวนมาก ยังไม่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคนี้อย่างถูกต้อง ถ้าคุณมี ญาติสายตรง (เช่น พ่อ แม่ พี่น้อง) ที่เป็นโรคเซลิแอค คุณจะมีโอกาสเป็นโรคนี้เองถึง 1 ใน 40 คน ซึ่งถือเป็นความเสี่ยงที่สูงกว่าคนทั่วไปมาก

สาเหตุของการเกิดโรคเซลิแอคมีหลายปัจจัยประกอบกัน ได้แก่

1.พันธุกรรมมี ยีนสำคัญ 2 ชนิด ที่เกี่ยวข้องกับความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเซลิแอค ได้แก่
- HLA DQ4
- HLA DQ8
การเป็นโรคนี้ ไม่จำเป็นต้องมียีนทั้งสองชนิด เพราะในสองชนิดนี้ DQ8 เป็นตัวบ่งชี้ที่พบบ่อยกว่า ว่ามีโอกาสเกิดโรค แต่แม้คุณจะมียีนเหล่านี้ ก็ไม่ได้หมายความว่าคุณจะต้องเป็นโรคเซลิแอคเสมอไปแต่ถ้าคุณ ไม่มี ยีนเหล่านี้เลย ความเสี่ยงที่จะเป็นโรคเซลิแอคจะน้อยมาก หรือแทบไม่เกิดขึ้นเลย

2.การรับประทานอาหารที่มี กลูเตน

3.ตัวกระตุ้นจากสิ่งแวดล้อมบางอย่าง คนที่มียีนเสี่ยง ก็ไม่ได้หมายความว่าจะป่วยทันที เพราะยังต้องมีตัวกระตุ้นจากสิ่งแวดล้อมเข้ามาร่วมด้วย ตัวกระตุ้นที่พบบ่อย เช่น:
- การผ่าตัด
- การเจ็บป่วย
- ความเครียด
- การตั้งครรภ์

โรคเซลิแอคเป็น โรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง (auto-immune disease) หมายความว่า ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายหันไปโจมตีเนื้อเยื่อตัวเอง ซึ่งในกรณีนี้ ถูกกระตุ้นโดยการกินกลูเตน

กลไกการเกิดโรค

ผู้ที่เป็นโรคเซลิแอคจะมี ปัญหาในระบบย่อยอาหาร ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อกลูเตนเข้าสู่ลำไส้เล็ก ร่างกายจะตอบสนองโดย สร้างโปรตีนที่ชื่อว่า โซนาลิน (zonalin) มากเกินไป โซนาลินนี้ทำให้ จุดเชื่อมระหว่างเซลล์ผนังลำไส้เล็กแยกออกจากกัน ส่งผลให้สารพิษ (toxins) และกลูเตนที่ย่อยไม่หมดเล็ดรอดเข้าสู่กระแสเลือด อาการนี้เรียกว่า ภาวะลำไส้รั่ว (Leaky Gut Syndrome)

เมื่อร่างกายตรวจพบว่ามีสารพิษในเลือด ระบบภูมิคุ้มกันจะเริ่มโจมตีสิ่งแปลกปลอมเหล่านั้น ระหว่างที่ระบบภูมิคุ้มกันทำงาน มันจะทำให้ วิลไล (Villi) ซึ่งเป็นโครงสร้างคล้าย นิ้ว เล็กๆ บนผนังลำไส้เล็กที่ทำหน้าที่ดูดซึมสารอาหาร ถูกทำลาย

เมื่อวิลไลถูกทำลาย ร่างกายจะ ดูดซึมสารอาหาร เช่น วิตามินและแร่ธาตุได้ไม่เต็มที่ นำไปสู่ภาวะขาดสารอาหาร (Malabsorption) และทำให้สุขภาพทรุดโทรมลงตามมา

ผู้ที่เป็นออทิสซึมมีอัตราการเกิดโรคเซลิแอค (Celiac disease) และภาวะแพ้กลูเตน (gluten sensitivity) สูงกว่าคนทั่วไปมาก สิ่งที่ยังพิสูจน์ได้ยากก็คือว่า โรคเซลิแอคพบมากในผู้ที่เป็นออทิสซึมเพราะตัวโรคออทิสซึมเอง หรือว่า โรคเซลิแอคหรือภาวะแพ้กลูเตนเป็นสาเหตุที่ก่อให้เกิดออทิสซึม

ออทิสซึมไม่ใช่โรคเดียวกันกับโรคเซลิแอค แต่มีข้อสังเกตที่น่าสนใจคือ ออทิสซึม ตอบสนองต่อการปรับอาหารโดยการงดกลูเตนได้ดี ในหลายกรณี แม้ความเชื่อมโยงระหว่างออทิสซึมกับโรคเซลิแอคจะยังต้องมีการศึกษาเพิ่มเติม แต่ก็มีกรณีตัวอย่างของคนที่สามารถบรรเทาอาการของออทิสซึมได้สำเร็จด้วยการกินอาหารปราศจากกลูเตน

คนที่ก่อนหน้านี้ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นออทิสติก พบว่า พฤติกรรมแบบออทิสติกของพวกเขาลดลง หรือบางคนหายไปเลยหลังปรับอาหาร

สรุป
งานวิจัยพบความสัมพันธ์ระหว่างการแพ้กลูเตนกับออทิสซึม แม้ยังต้องศึกษาต่อ แต่บางคนอาการออทิสซึมดีขึ้นมาก เมื่อเลี่ยงกลูเตน เป็นไปได้ว่าอาการบางอย่างถูกเข้าใจผิดว่าเป็นออทิสซึม ทั้งที่จริงอาจเป็นอาการของโรคเซลิแอค

การใช้ชีวิตแบบไร้กลูเตน อาจช่วยให้สุขภาพดีขึ้นมาก โดยเฉพาะถ้าคุณมีภาวะเซลิแอคหรือแพ้กลูเตน แม้คนที่ไม่ได้แพ้จริงก็อาจได้รับประโยชน์ สุขภาพเป็นสิ่งสำคัญที่สุด การงดกลูเตนอาจเป็นก้าวแรกสู่สุขภาพที่ดีขึ้น