ทำไมเด็กที่มีสมาธิสั้น (ADHD) ชอบมีอาการ ซน อยู่ไม่นิ่ง หงุดหงิดง่าย ?

ทำความเข้าใจ ความซนและอยู่ไม่นิ่ง ของเด็ก ADHD

มันไม่ใช่แค่ ดื้อ หรือ ไร้วินัย
พฤติกรรมเหล่านี้ไม่ได้เกิดจากนิสัยเสีย แต่เกิดจากโครงสร้างทางสมองที่ต่างจากเด็กทั่วไป โดยเฉพาะในส่วนที่ควบคุม:

• การยับยั้งพฤติกรรม (inhibitory control)
• สมาธิ (attention)
• การวางแผนและการยั้งคิด (executive functions)
• การจัดการอารมณ์ (emotion regulation)

Hyperirritability = ระเบิดง่าย หงุดหงิดเร็ว

• มักตอบสนองต่อสิ่งเร้าอย่างรุนแรงเกินเหตุ
• ไม่สามารถ เบรก ตัวเองได้ทัน เช่น เปลี่ยนอารมณ์จากหัวเราะเป็นร้องไห้ในไม่กี่วินาที

แนวทางการจัดการอย่างเหมาะสม

1. เปลี่ยนจากการ สั่ง เป็น เข้าใจกลไกสมอง
- เด็กไม่ได้ เลือก ที่จะควบคุมตัวเองไม่ได้ สมองเขาทำงานแตกต่างจริง ๆ
- หลีกเลี่ยงการตำหนิหรือลงโทษแบบใช้อารมณ์ เพราะจะยิ่งกระตุ้นระบบประสาทซิมพาเทติก (ระบบหนี/สู้)

2. สร้างกิจวัตรที่คาดเดาได้ & สงบ
- เด็ก ADHD ทำงานได้ดีที่สุดในสภาพแวดล้อมที่มี โครงสร้างชัดเจน
- ใช้ตารางกิจกรรมประจำวันแบบภาพ (Visual schedule)
- หลีกเลี่ยงการเปลี่ยนแผนกะทันหัน (จะทำให้ระเบิดง่าย)

3. ปล่อยพลังผ่านกิจกรรมทางกาย

- กิจกรรม ออกแรงหนัก เช่น กระโดดเชือก วิ่ง ว่ายน้ำ ปีนป่าย ช่วยระบายพลังส่วนเกิน
- ใช้เทคนิค **Active Breaks** ระหว่างเรียน เช่น กระโดดตบ 10 ครั้ง แล้วกลับมานั่งใหม

4. ใช้เทคนิค ให้ทางเลือก แทน บังคับ

* แทนที่จะบอกว่า หยุดซนเดี๋ยวนี้! ลองถามว่า
> อยากกระโดดอีก 3 ครั้งแล้วหยุด หรือจะนั่งนิ่งเลยดี?
ให้เด็กได้เลือก จะรู้สึกมีอำนาจควบคุมตนเองมากขึ้น (ลดแรงต้าน)

5. ของเล่นประสาทสัมผัส (Sensory Tools)
- ลูกบอลบีบ, ห่วงยางบีบมือ, ฟิดเจ็ต (fidget toys), เก้าอี้โยก, แทรมโพลีน
- เด็กบางคนใช้การ ขยับ เพื่อช่วยให้โฟกัสหรือสงบลง

6. ใช้การฟังอย่างตั้งใจ (Active Listening)

* เวลาที่เด็กโวยวาย ลองนั่งลง ระดับสายตาเท่ากัน แล้วพูดว่า
> แม่เห็นหนูหงุดหงิดมากเลย บอกแม่ได้ไหมว่าเกิดอะไรขึ้น
การได้รับความเข้าใจ จะช่วยลดความเครียดทางอารมณ์ได้มาก

7. ‍️กรณีที่รุนแรงมาก
พิจารณาร่วมกับแพทย์/นักจิตวิทยาเด็ก เพื่อใช้แนวทางการรักษาที่เหมาะสม เช่น
  - การฝึกพฤติกรรม (behavioral therapy)
  - ยากลุ่มกระตุ้น (เช่น methylphenidate) ภายใต้การดูแลของแพทย์
  - การบำบัดด้วยการกระตุ้นแม่เหล็กที่สมอง (TMS)

สรุปแนวคิดสำคัญ
> เด็ก ADHD ไม่ได้ขาดวินัย แต่ขาด ระบบควบคุมภายในที่ทำงานดีพอ
> หน้าที่ของพ่อแม่และครูคือ สร้างระบบภายนอกที่ช่วย ฝึกสมอง ให้พัฒนาไปได้