การรักษาและการดูแลเด็กที่มีภาวะสมาธิสั้น (ADHD)
อัพเดทล่าสุด: 20 มิ.ย. 2025
118 ผู้เข้าชม
การรักษาและการดูแลเด็กที่มีภาวะสมาธิสั้น (ADHD)
1. การปรับสภาพแวดล้อมและการสร้างโครงสร้างชีวิตที่เหมาะสม (ADHD Lifestyle Architecture)
- การจัดสถานที่ทำงานหรือเรียนที่เหมาะสม ลดสิ่งรบกวนและเตรียมอุปกรณ์ให้พร้อม
- สร้างตารางกิจวัตรประจำวันและเช็คลิสต์ช่วยจำ เพื่อช่วยเด็กทำตามขั้นตอนต่างๆ ได้ง่ายขึ้น
- การจัดเก็บของใช้ให้เป็นระเบียบและชัดเจน เช่น ใช้กล่องเก็บของติดป้ายกำกับ
- ช่วยเด็กจัดการกับการลืมด้วยเทคนิคต่างๆ เช่น การใช้เช็คลิสต์
2. การดูแลสุขภาพพื้นฐานที่ช่วยเสริมสมาธิและพลังงาน
- ให้เด็กนอนหลับเพียงพอและไม่ถูกปลุกในเวลาที่ยังต้องการนอนต่อ
- ควบคุมอาหารให้เหมาะสม ไม่หิวหรืออิ่มเกินไป และเลือกอาหารว่างที่ดีต่อสมาธิ
- สนับสนุนการออกกำลังกายสม่ำเสมอ โดยเน้นกิจกรรมที่เด็กชอบและมีส่วนร่วม
3. การเสริมทักษะการเรียนรู้และการจัดการสมาธิ
- ใช้เทคนิคการเรียนรู้ที่เหมาะกับ ADHD เช่น Active Recall, การสอนคนอื่น, การใช้แฟลชการ์ด
- จัดเวลาการเรียนเป็นช่วงสั้นๆ (Time Boxing, Pomodoro Technique) และมีเวลาพัก รวมถึงเทคนิค Brain Dump เพื่อลดความคิดฟุ้งซ่าน
- ลดสิ่งรบกวน เช่น การตั้งโซน No Phone Zone และใช้กระจกช่วยเตือนสมาธิ
- ส่งเสริมแรงจูงใจด้วยการเล่นเกมกับการเรียน (Gamification) และการให้รางวัลแบบสุ่ม
- ใช้เทคนิคการหายใจ เช่น Box Breathing เพื่อลดความเครียดและเพิ่มสมาธิ
- สร้างมุมสงบ (Harmony Hub) ให้เด็กมีที่พักใจเมื่อรู้สึกเครียดหรือโกรธ
- ใช้แนวทาง Cognitive Behavioral Therapy (CBT) เพื่อช่วยเด็กปรับเปลี่ยนความคิดและอารมณ์
- ฝึกสมาธิและการหายใจด้วยเทคนิคต่างๆ
- ฝึกทักษะการเข้าสังคมผ่านการเล่นบทบาทสมมติ (Role-play) เพื่อเตรียมรับมือสถานการณ์ต่างๆ
- กำหนดความคาดหวังและกติกาที่ชัดเจน สั้น กระชับ เข้าใจง่าย
- ใช้โปสเตอร์กติกาและระบบโทเคน (Happiness Tokens System) เพื่อให้รางวัลและลงโทษอย่างเหมาะสม
- ใช้การส่งเสริมด้วยการให้กำลังใจแทนการชมหรือดุด่าเกินไป
- ใช้เทคนิคการเล่าเรื่อง (Behaviour Projecting) เพื่อให้เด็กเข้าใจพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม
- ใช้แผนการเปลี่ยนผ่าน (Transition Plan) เพื่อเตรียมเด็กสำหรับสถานการณ์เฉพาะ
6. การฝึกทักษะการบริหารจัดการตนเอง (Executive Skills)
- ฝึกการเริ่มต้นทำงาน (Task Initiation) ด้วยการวางแผนง่ายๆ และสร้างแรงจูงใจ
- ใช้เทคนิค Habit Stacking หรือการต่อยอดนิสัยดีๆ ให้ติดตัวเด็ก
- ฝึกความยืดหยุ่นทางความคิด (Flexibility) โดยการตั้งคำถาม Who, What, Where, Why, When, How เพื่อช่วยให้เด็กปรับตัวและแก้ปัญหาได้
- ฝึกความจำระยะสั้น (Working Memory) เพื่อช่วยให้เด็กสามารถทำงานหลายขั้นตอนได้ดีขึ้น
สรุปโดยรวม
การรักษาเด็ก ADHD เน้นการปรับสภาพแวดล้อม การสร้างโครงสร้างชีวิตที่เหมาะสม การดูแลสุขภาพพื้นฐาน การเสริมทักษะการเรียนรู้และสมาธิ การจัดการอารมณ์และพฤติกรรมอย่างเป็นระบบ การใช้วินัยเชิงบวก และการฝึกทักษะบริหารจัดการตนเองอย่างต่อเนื่อง
อ้างอิง:
- the-adhd-advantage-strategic-parenting.pdf หน้า 24-64, 70-96, 120-130, 150-160
- Workbook Executive Skills Unlocked - StrategicParenting.pdf หน้า 2, 8, 13, 17-18
บทความที่เกี่ยวข้อง
อาการ "ซน อยู่ไม่นิ่ง หงุดหงิดง่าย"ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่มของ hyperactivity และ hyperirritability เป็นลักษณะพบบ่อยในเด็กที่มีสมาธิสั้น (ADHD) โดยเฉพาะประเภท Combined type และสามารถสร้างความเหนื่อยใจให้กับทั้งครอบครัว โรงเรียน และตัวเด็กเองได้มาก
การทำความเข้าใจพื้นฐานอารมณ์ของเด็กสมาธิสั้น มักมีปัญหาในการควบคุมอารมณ์ (emotional regulation) เช่น ความหงุดหงิดง่าย โกรธไว วิตกกังวล หรือแสดงออกอย่างไม่เหมาะสม
หนังสือ The ADHD Advantage ( Parenting Strategies To Turn Your Child’s Inattention, Hyperactivity and Impulsivity Into Superpowers ) เสนอแนวทางในการจัดการและใช้ประโยชน์จากลักษณะเฉพาะของเด็ก ADHD แทนที่จะมองว่าเป็นข้อจำกัด โดยสรุปแนวทางการรักษาและจัดการ ADHD จากหนังสือมีดังนี้