การรักษาและการดูแลเด็กที่มีภาวะสมาธิสั้น (ADHD)
การรักษาและการดูแลเด็กที่มีภาวะสมาธิสั้น (ADHD)
1. การปรับสภาพแวดล้อมและการสร้างโครงสร้างชีวิตที่เหมาะสม (ADHD Lifestyle Architecture)
- การจัดสถานที่ทำงานหรือเรียนที่เหมาะสม ลดสิ่งรบกวนและเตรียมอุปกรณ์ให้พร้อม
- สร้างตารางกิจวัตรประจำวันและเช็คลิสต์ช่วยจำ เพื่อช่วยเด็กทำตามขั้นตอนต่างๆ ได้ง่ายขึ้น
- การจัดเก็บของใช้ให้เป็นระเบียบและชัดเจน เช่น ใช้กล่องเก็บของติดป้ายกำกับ
- ช่วยเด็กจัดการกับการลืมด้วยเทคนิคต่างๆ เช่น การใช้เช็คลิสต์
2. การดูแลสุขภาพพื้นฐานที่ช่วยเสริมสมาธิและพลังงาน
- ให้เด็กนอนหลับเพียงพอและไม่ถูกปลุกในเวลาที่ยังต้องการนอนต่อ
- ควบคุมอาหารให้เหมาะสม ไม่หิวหรืออิ่มเกินไป และเลือกอาหารว่างที่ดีต่อสมาธิ
- สนับสนุนการออกกำลังกายสม่ำเสมอ โดยเน้นกิจกรรมที่เด็กชอบและมีส่วนร่วม
3. การเสริมทักษะการเรียนรู้และการจัดการสมาธิ
- ใช้เทคนิคการเรียนรู้ที่เหมาะกับ ADHD เช่น Active Recall, การสอนคนอื่น, การใช้แฟลชการ์ด
- จัดเวลาการเรียนเป็นช่วงสั้นๆ (Time Boxing, Pomodoro Technique) และมีเวลาพัก รวมถึงเทคนิค Brain Dump เพื่อลดความคิดฟุ้งซ่าน
- ลดสิ่งรบกวน เช่น การตั้งโซน No Phone Zone และใช้กระจกช่วยเตือนสมาธิ
- ส่งเสริมแรงจูงใจด้วยการเล่นเกมกับการเรียน (Gamification) และการให้รางวัลแบบสุ่ม
- ใช้เทคนิคการหายใจ เช่น Box Breathing เพื่อลดความเครียดและเพิ่มสมาธิ
- สร้างมุมสงบ (Harmony Hub) ให้เด็กมีที่พักใจเมื่อรู้สึกเครียดหรือโกรธ
- ใช้แนวทาง Cognitive Behavioral Therapy (CBT) เพื่อช่วยเด็กปรับเปลี่ยนความคิดและอารมณ์
- ฝึกสมาธิและการหายใจด้วยเทคนิคต่างๆ
- ฝึกทักษะการเข้าสังคมผ่านการเล่นบทบาทสมมติ (Role-play) เพื่อเตรียมรับมือสถานการณ์ต่างๆ
- กำหนดความคาดหวังและกติกาที่ชัดเจน สั้น กระชับ เข้าใจง่าย
- ใช้โปสเตอร์กติกาและระบบโทเคน (Happiness Tokens System) เพื่อให้รางวัลและลงโทษอย่างเหมาะสม
- ใช้การส่งเสริมด้วยการให้กำลังใจแทนการชมหรือดุด่าเกินไป
- ใช้เทคนิคการเล่าเรื่อง (Behaviour Projecting) เพื่อให้เด็กเข้าใจพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม
- ใช้แผนการเปลี่ยนผ่าน (Transition Plan) เพื่อเตรียมเด็กสำหรับสถานการณ์เฉพาะ
6. การฝึกทักษะการบริหารจัดการตนเอง (Executive Skills)
- ฝึกการเริ่มต้นทำงาน (Task Initiation) ด้วยการวางแผนง่ายๆ และสร้างแรงจูงใจ
- ใช้เทคนิค Habit Stacking หรือการต่อยอดนิสัยดีๆ ให้ติดตัวเด็ก
- ฝึกความยืดหยุ่นทางความคิด (Flexibility) โดยการตั้งคำถาม Who, What, Where, Why, When, How เพื่อช่วยให้เด็กปรับตัวและแก้ปัญหาได้
- ฝึกความจำระยะสั้น (Working Memory) เพื่อช่วยให้เด็กสามารถทำงานหลายขั้นตอนได้ดีขึ้น
สรุปโดยรวม
การรักษาเด็ก ADHD เน้นการปรับสภาพแวดล้อม การสร้างโครงสร้างชีวิตที่เหมาะสม การดูแลสุขภาพพื้นฐาน การเสริมทักษะการเรียนรู้และสมาธิ การจัดการอารมณ์และพฤติกรรมอย่างเป็นระบบ การใช้วินัยเชิงบวก และการฝึกทักษะบริหารจัดการตนเองอย่างต่อเนื่อง
อ้างอิง:
- the-adhd-advantage-strategic-parenting.pdf หน้า 24-64, 70-96, 120-130, 150-160
- Workbook Executive Skills Unlocked - StrategicParenting.pdf หน้า 2, 8, 13, 17-18
บทความที่เกี่ยวข้อง
การทำความเข้าใจพื้นฐานอารมณ์ของเด็กสมาธิสั้น มักมีปัญหาในการควบคุมอารมณ์ (emotional regulation) เช่น ความหงุดหงิดง่าย โกรธไว วิตกกังวล หรือแสดงออกอย่างไม่เหมาะสม
น้ำมันหอมระเหย (Essential oils) คือของเหลวที่กลั่นจากส่วนต่างๆ ของพืช เช่น ใบ ดอก เปลือกไม้ ราก ฯลฯ
ใช้บำบัดทั้งทางร่างกายและจิตใจ
อาการ "ซน อยู่ไม่นิ่ง หงุดหงิดง่าย"ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่มของ hyperactivity และ hyperirritability เป็นลักษณะพบบ่อยในเด็กที่มีสมาธิสั้น (ADHD) โดยเฉพาะประเภท Combined type และสามารถสร้างความเหนื่อยใจให้กับทั้งครอบครัว โรงเรียน และตัวเด็กเองได้มาก